Elektriğe ulaşmak çoğu zaman kolaydır: priz, powerbank, güneş paneli… Ancak doğada, elektriğin olmadığı bir ortamda telefonunuzun şarjı biterse ne yaparsınız? Güneş panelleri yaygın bir çözüm olsa da; gece, kış veya kapalı havalarda yetersiz kalabilir. İşte bu noktada Peltier modülleri—Seebeck etkisini kullanarak ısıdan elektrik elde eden termoelektrik jeneratörler—ilham verici bir alternatif sunar. Henüz yüksek verimlilik sunmasa da bu teknoloji, enerji üretimine meraklılara ufuk açan bir yönelim olabilir.
Peltier Modülü Nedir?
Peltier etkisi, elektrikle modülün bir yüzünü ısıtarak diğer yüzünü soğutma prensibine dayanır. Seebeck etkisinde ise iki yüzey arasında sıcaklık farkı olduğunda modül elektrik üretir. Bu modüller genellikle bizmut tellürid (Bi₂Te₃) tabanlı yarı iletkenlerden üretilir ve 40×40 mm gibi küçük boyutlara sahiptir. Dolayısıyla aynı cihaz hem mini bir jeneratör hem de bir soğutucu görevi görebilir.
Kaynak: Wikipedia – Thermoelectric Generator
iPhone 16 Pro Max Örneği
iPhone 16 Pro Max bataryası yaklaşık 4.422 mAh @ 3,8 V kapasiteye sahiptir, bu da yaklaşık 16,8 Wh enerji demektir. Standart bir Peltier modülü (örneğin TEC1-12706, 40×40 mm) ortalama 1 W güç üretebilir.
- Tek modülle tam şarj 16–20 saat sürebilir (istikrarlı ateş ve soğutma şart).
- 3–4 modül paralel bağlanırsa üretim 5–10 W seviyesine ulaşır; bu da telefonu 2–4 saatte şarj edebilir.
Verim düşük olsa da (%5–8 civarı), bu teknoloji enerji meraklıları için alternatif ve ilham verici bir deney alanıdır.
Kullanım Alanları
Günlük Yaşam ve Outdoor
Kampçılıkta ateş yakarken powerbank veya telefonu şarj etmek mümkündür. Acil durumlarda küçük elektronik cihazlara enerji sağlamak, survival kitlerinde birkaç wattlık ek enerji üretmek de olasıdır.
Endüstri
Fabrikalarda atık ısı geri kazanımı için kullanılabilir. Otomobil egzozlarından elektrik üretmek ve böylece alternatör yükünü azaltmak mümkündür. Metalürji ve petrokimya sektöründe de ısı dönüşümü için tercih edilmektedir.
Bilim ve Uzay
NASA’nın Mars Rover araçlarında Plutonyum-238’in ısısı termoelektrik jeneratörlerle elektriğe çevrilir. Bu yöntem, güneş ışığının yetersiz olduğu bölgelerde uzun vadeli enerji kaynağı olarak kritik önemdedir.
Kaynak: NASA – Radioisotope Power Systems
Avantajlar ve Dezavantajlar
Avantajlar
- Güneşe bağımlı değildir, gece ve kışın da çalışır.
- Hareketli parça olmadığı için sessizdir.
- Acil durumlarda hayat kurtarıcı olabilir.
- Ateş veya ısıyla aynı anda yemek pişirirken enerji üretilebilir.
Dezavantajlar
- Verim düşüktür (%5–8 civarı).
- Tek modül düşük güç sağlar.
- Sürekli çalışması için mutlaka soğutma gerekir.
- Büyük cihazları şarj etmek için pratik değildir.
Satın Alınabilecek Cihazlar
BioLite CampStove 2+: Küçük odunlarla çalışan kamp ocağıdır. Ateşle yemek pişirirken USB’den 5V/2A çıkış sağlar. Dahili 3.200 mAh bataryası vardır. Fiyat: 190–225 dolar (yaklaşık 5.000–7.500 TL).
Outdoor TEG Kitleri: Küçük metal plaka + Peltier modülü + USB çıkışından oluşur. Ateş üzerine konur, üst yüzeyi suyla soğutulur. Fiyat: 50–100 dolar (yaklaşık 1.500–3.000 TL).
Robitshop – TEC1-12706 Peltier Modülü: Kendi sistemini kurmak isteyenler için tek modül. Fiyat: 100–200 TL.
Evde deneyen bi youtuber
Türkiye’de Satış ve Geliştirme
Türkiye’de Peltier modülleri ticari amaçla üretilmiyor olsa da birçok teknoloji ve elektronik platformu bu ürünleri satmaktadır. Örneğin Perpa Otomasyon üzerinden TEC1-12706 Termoelektrik Soğutucu modülü satışta. Hepsiburada ve Amazon Türkiye gibi pazaryerlerinde de SP1848-27145 gibi termoelektrik jeneratör modüllerine ulaşmak mümkün (Hepsiburada linki). Bunun yanında Pamukkale Üniversitesi bünyesinde termoelektrik modüller üzerine akademik araştırmalar yürütülüyor.
iBerry, Peltier modülü satışı yapmaz ve Peltier modülü kullanan cihaz üretmez. Ancak Türkiye’de teknolojinin gelişimine özen gösterdiği için bu tür makaleleri yayınlamaya önem verir.
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.
